काठमाडौं । हालै सम्पन्न मधेश खाद्य मञ्च २०२५ ले ३७ मिलियन अमेरिकी डलरको लगानीले नेपालको कृषि–खाद्य प्रणाली रूपान्तरणमा प्रदेशको भूमिकालाई बलियो बनाउने जनाएको छ ।

धनुषामा सम्पन्न यस कार्यक्रमले कृषि खाद्य प्रणालीको समावेशी, जलवायु–लचिलोपन र लगानी–संचालित रूपान्तरणको लागि बलियो प्रादेशिक प्रतिबद्धता सुरु गरेको छ । मधेश प्रदेशको भूमि व्यवस्थापन, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय, संयुक्त राष्ट्र संघको खाद्य तथा कृषि संगठन (एफएओ), र विश्व खाद्य मञ्च (डब्लुएफएफ) नेपाल च्याप्टरद्वारा संयुक्त रूपमा यस कार्यक्रमको आयोजना गरिएको हो । मञ्चको प्रमुख आकर्षण कृषि, वन, खाद्य प्रशोधन र शीतभण्डार जस्ता महत्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा लगानी प्रतिबद्धताहरूमा ५१९.२ करोड रुपैयाँ (३७.९ मिलियन अमेरीकी डलर) को घोषणा थियो । लगानीकर्ताहरू र प्रादेशिक सरकार बीचको समझदारी पत्र (एमओयु) मार्फत औपचारिक रूपमा स्थापित यी लगानीहरूले कृषि विकासको लागि रणनीतिक केन्द्रको रूपमा मधेश प्रदेशमा बढ्दो विश्वासलाई संकेत गरेको छ । यी प्रतिबद्धताहरूले मूल्य शृङ्खला बढाउन, खाद्य सुरक्षा सुधार गर्न र ग्रामीण रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्न बलियो सार्वजनिक–निजी साझेदारी निर्माण गर्ने गतिलाई पनि प्रतिबिम्बित गर्ने विश्यावस लिइएको छ ।

यस कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि मधेश प्रदेशका मुख्यमन्त्री माननीय सतीश कुमार सिंहले मधेश नेपालको कृषि क्रान्तिको लागि अग्रणी प्रदेश भएकोमा जोड दिए । उनले नीतिलाई अभ्याससँग जोडेर र परम्परागत ज्ञानलाई आधुनिक प्रविधिसँग जोडेर स्थानीय नवप्रवर्तनमा लगानी गर्ने र समुदायहरूलाई सशक्त बनाउने आवश्यकता रहेको बताए । “मधेशमा खाद्य प्रणालीको रूपान्तरणको नेतृत्व गर्ने अपार सम्भावना छ । यसलाई साकार पार्न हामीले किसान, महिला र युवाहरूलाई हाम्रा प्रयासहरूको केन्द्रमा राख्नुपर्छ,” उनले भने ।

मधेश प्रदेशका अर्थमन्त्री माननीय सुनील कुमार यादवले बजेट प्राथमिकताहरूमा स्पष्ट परिवर्तनको लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गरे “कृषि अब मधेशको विकास दृष्टिकोणको केन्द्रमा छ । हामी सिँचाइ, कृषि–उद्यम विकास, र किसान समर्थन प्रणाली जस्ता उच्च–प्रभावकारी क्षेत्रहरूमा वित्तीय स्रोतहरू परिचालन गर्न प्रतिबद्ध छौं,” उनले भने । उनले कृषि–खाद्य प्रणाली रूपान्तरणलाई तीव्र पार्न लगानीकर्ताहरू र सरोकारवालाहरूलाई बधाई दिएका थिए र ग्रामीण समृद्धि र जलवायु लचिलोपनसँग वित्तीय योजनालाई मिलाउन प्रान्तीय सरकारको प्रतिबद्धता दोहो¥याएका थिए ।

विश्वव्यापी दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दै, एफएओका महानिर्देशकका विशेष प्रतिनिधि डेनियल गुस्ताफसनले मधेश प्रदेशलाई विश्वको पहिलो प्रान्तीय–स्तरीय खाद्य मञ्चको रूपमा वर्णन गरेकोमा प्रशंसा गरे । “मधेशले नेपालमा मात्र नभई विश्वव्यापी रूपमा अन्य क्षेत्रहरूका लागि उदाहरण स्थापित गरिरहेको छ । युवाहरूले कृषिलाई अवसरको सीमाको रूपमा हेर्न थाल्नुपर्छ,” उनले भने ।

कार्यक्रममा बोल्दै भुटान र नेपालका लागि एफएओ प्रतिनिधि केन शिमिजुले प्रान्तको अद्वितीय सम्भावना र सम्पदालाई प्रकाश पारे । एफएओले प्रान्तीय सरकारसँगको निरन्तर प्राविधिक सहयोग र रणनीतिक साझेदारी दुवै मार्फत मधेश प्रान्तमा बलियो र बढ्दो उपस्थिति स्थापित गरेको उनले बताए ।